شاید بارها اصطلاح «رفتار تقليدی (گله‌ای)» (Herd Behavior) یا «رفتار توده وار» را شنیده باشید؛
مفهومی که نه‌تنها در بازارهای مالی، بلکه در جنبه‌های مختلف زندگی روزمره نیز دیده می‌شود.
این پدیده زمانی رخ می‌دهد که افراد، بدون تحلیل شخصی، صرفاً به‌دنبال تصمیمات جمع حرکت می‌کنند — حتی اگر از منطق یا واقعیت بازار فاصله داشته باشد.
مفهومی که نه‌تنها در بازارهای مالی، بلکه در جنبه‌های مختلف زندگی روزمره نیز دیده می‌شود.
این پدیده زمانی رخ می‌دهد که افراد، بدون تحلیل شخصی، صرفاً به‌دنبال تصمیمات جمع حرکت می‌کنند — حتی اگر از منطق یا واقعیت بازار فاصله داشته باشد.
چرا انسان‌ها دچار رفتار تقليد می‌شوند؟
ما ذاتاً موجوداتی اجتماعی هستیم و تمایل داریم با جمع هم‌سو بمانیم.
احساس طرد شدن از تصمیمات گروه یا ترس از اشتباهِ متفاوت بودن، باعث می‌شود بسیاری از افراد انتخاب‌های مالی خود را بر اساس رفتار دیگران تنظیم کنند، نه بر پایه تحلیل و شناخت شخصی.
رفتار گله‌ای در بازارهای مالی
در بازار سرمایه، این رفتار بیشتر از هر جای دیگری قابل مشاهده است.
زمانی که عده‌ای از سهامداران به خرید یا فروش سهم خاصی روی می‌آورند، گروهی دیگر بدون بررسی وضعیت بنیادی یا تکنیکال آن سهم، از آن‌ها پیروی می‌کنند.
نتیجه؟ ایجاد صف‌های خرید یا فروش غیرمنطقی، نوسانات هیجانی، و در نهایت زیان‌هایی که می‌توانست با کمی آگاهی جلوگیری شود.
حتی گاهی عکس این اتفاق هم می‌افتد: برخی برای اینکه برخلاف جمع تصمیم بگیرند، بدون تحلیل کافی اقدام می‌کنند و همان‌قدر دچار خطا می‌شوند.
چرا رفتار گله‌ای ادامه پیدا می‌کند؟
زیرا ذهن انسان پاداش سریع را دوست دارد.
اگر فردی یک‌بار از طریق پیروی از جمع سود کند، احتمال زیادی دارد که این الگو را تکرار کند — حتی اگر دفعه بعد نتیجه کاملاً برعکس باشد.
همین چرخه‌ی هیجانی است که باعث ایجاد «حباب‌های قیمتی» در بازار می‌شود.
آیا رفتار گله‌ای همیشه بد است؟
نه لزوماً.
گاهی پیروی از روند عمومی بازار می‌تواند برای افراد کم‌تجربه مفید باشد، به‌ویژه زمانی که مسیر کلی بازار بر اساس تحلیل‌های معتبر شکل گرفته است.
برای نمونه، در سرمایه‌گذاری شاخصی (Index Investing)، سرمایه‌گذار با دنبال‌کردن شاخص‌های اصلی بازار، بازدهی نزدیک به میانگین کل بازار را کسب می‌کند — روشی منطقی و کم‌ریسک‌تر از تصمیمات هیجانی فردی.
چگونه از رفتار گله‌ای دوری کنیم؟
- دانش مالی خود را افزایش دهید
یادگیری تحلیل بنیادی و تکنیکال، درک رفتار بازار و شناخت ارزش واقعی دارایی‌ها، نخستین گام برای تصمیم‌گیری مستقل است.
- با اطلاع دقيق از سطح ريسک‌پذيری خود، هیجانات تان را کنترل کنید.
همیشه از خود بپرسید: «آیا تصمیمم بر پایه تحلیل است یا احساس؟»
🍀تست ريسك گروه مشاوران پويشگران به در دسترس شماست و همكاران ما در روابط عمومى با مسيرهای مختلفی از جمله شماره تماس و فضای مجازی پاسخگو هستند.
- در صورت نداشتن زمان یا تخصص کافی، از روش‌های سرمایه‌گذاری غیرمستقیم استفاده کنید.
مانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری که توسط افراد متخصص اداره می‌شوند و ریسک تصمیمات فردی را کاهش می‌دهند.
جمع‌بندی و ارتباط با دوره مدیریت مطمئن سرمایه
رفتار گله‌ای یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های سرمایه‌گذاران است — اما با آموزش، شناخت و برنامه‌ریزی قابل کنترل است.
اگر پیش‌تر در دوره آنلاین مدیریت مطمئن سرمایه همراه ما بودید، این مبحث می‌تواند یادآوری خوبی برای شما باشد تا دوباره دوره را مرور کنید و نگاه تحلیلی‌تری به تصمیم‌های مالی خود داشته باشید.
و اگر تازه با این موضوع آشنا شدید، پیشنهاد می‌کنیم محتوای دوره را دنبال کنید و قدم‌به‌قدم مسیر آگاهی مالی خود را بسازید.
منبع:
١/کارگزاری مفید
٢/دپارتمان پژوهش گروه مشاوران پويشگران فرانگر
